Acessibilidade / Reportar erro

Cinco novas espécies de phasmidas do Brasil

Cinco novas espécies de phasmidas do Brasil * (* ) Entregue para publicação em 8-IX-1944.

S. de Toledo Piza Jor.

Escola Superior de Agricultura "Luiz de Queiroz", Universidade de São Paulo

SUMMARY

In the present paper the following new species of Phasmids have been described as new to the science:

PHASMINAE: Planudes taeniatus n. sp., Isadoras pauleusis n. sp..

BACILLNAE: Pygirhynchus carioca n. sp., Acanthoderus inermipes n. sp., Acanthoderus ubatubae n. sp.

A key for the separation of the species belonging to the genus Acanthoderus is also given.

PHASMINAE

Planudes taeniatus sp. n. (Fig. 1)

Longitudo - 87 mm.

Pronotum - 5,7 mm.

Mesonotum - 16,2 mm.

Metanotum c. segm. mediano - 13 mm.

Elytra - 9 mm.

Alae - 7,8 mm.

Femora: 16,5 - 12,2 - IT mm.

Tibiae: 15.4 - 10.7 - 16 mm.


Femina. Virescens. Pars ventralis corporis a prosterno usque ad segmentum ventrale VII vitta nigra longitudinali praedita. Caput compressum, parallelum, linea nigra in medio longitudinaliter ornatum, ordinibus sex tuberculorum, duabus in medio, convexgentibus, litteram V designantibus, duabus utrinque parallelis, instructum, ad latera haud tuberculatum. Segmenta antennarum basalia apice, intermedia dimidio distaliápicalia omnino castanea. Pronotum tuberculatum (tubercula partim castanea), lateraliter infuscatum, superne vittis latis ferrugineis tribus, quarum media dentior, longitudinaliter ornatum. Mesonotum crassum, teres, dense ferrugineo-tuberculatum, tuberculis nonnullis majoribus nigris, plus minusvedistincte late ferrugineo-trivittatum. Mesoplêurae prominenter ferrugineo-granulatae atque indistincte ferrugineo-vittatae. Mesosternum tuberculis nigris magnitudine varia ornatum. Elytra brevia, sesqui longiora quam Iatiora, tuberculo elongato, antice albo-virescenti, postice modice ferrngineo, antice omnino, postice ad basin tantun obscura, parte apicali vittis irregularibus castaneo-ferrugineis longitudinalibus tribus orna ta, rare castaneo-nigro maculata. Alae sat breves, dimidium metanoti haud superantes, campo antico colore corporis, rarissime minute nigro-maculato, campo postiço dense infuscato. Metanotum parcissime tuberculatum, indistincte ferrugineotrivittatum. Metapleurae paulo prominenter tuberculatae, maculis nonnullis nigris ornatae. Metasternum granulatum et grosse nigro-tuberculatum, in medio nigro-lineatum, postice rampa nigra ascendente a tuberculis duobus terminata, deinde cavitate lata, postice angulata, longitudinaliter in medio ampie nigro-carinulata, praeditum. Pedes omnes leviter ferrugineomarmorati. Abdomen dorsaliter modice granulatum, longitudinaliter indistincte plurivittatum. Segmentum anale breve, ample 4-lobulatum, superne in medio carinis duabus granulatis subcontiguis, convergentibus, alteris utrinque praeditum. Segmenta abdominalia ventralia plus minusve distincte 4-carinata, carinis duabus mediis partim tuberculatis atque ad margi-nes vittae nigrae mediae sitis. Segmentum II tuberculis majoribus, segmentum VII postice in medio tuberculo piriformi validissimo nigro armatum. Operculum elongatum, in medio haud carinatum, utrinque carina forti, lateraliter crasse marginatum, extremitatem versus sensim modice ampliatum, apice bre- viter acute Ianceolato, ab extremitate abdominis valde remoto. Cerci breves, crassi, cylindro-conici, obtusi.

Pátria: Ubatuba, E. de São Paulo, Brasil.

Col.: Zoppei, 15-XII-1943.

Tipo: Uma fêmea, no Departamento de Zoologia, São Paulo.

Isadoras paulensis sp. n. (Fig. 2)

Longitudo - 69 mm.

- 67 mm.

Pronotum - 3,5 mm.

- 3,1 mm. Mesonotum - 11,2 mm.

- 10,0 mm. Metanotum c. segm. mediano - 10,5 mm.

- 9,5 mm.

Elytra - 8,3 mm.

- 7,1 mm. Alae - 39 mm.

_ ?

Femora: 14,2 - ? - 13,2 mm.

13,1 - 9,6 - 12,8 mm.

Tibiae: 14,0 - ? - 13 mm.

12,6 - 8,2 - 11,8 mm.


Mas. Gracilis, longus, cinereo-viridis. Caput vix sulcatum, grosse granulatum, granulis mediis series duas convergentes plus minusve distinctas formantibus, distincte vel indistincte late nigro-vittatum, vertice antice nigro marginato. Oculi magni, rotundati, sat prominentes. Oceli prominuli, triangulum aequilaterum designantes. Articuli palporum omnino fere, vel omnino nigri. Clypeus laevis. Antennae sat longae, flavae, plus minusve distincte late castaneo-annulatae. Pronotum granulosum, longitudinaliter in medio levissime sulcatum et antice indistincte late nigro-vittatum, utrinque sulco paulo profundo, nigro, curvo, sulcum transversum haud attingente, praeditum. Mesonotum fortiter granulatum, granulis nonnullis majoribus nigris, in medio sulcatum, longitudinaliter plus minusve rugalosum, utrinque ferrugineo-lineatum, maculis ferrugineis irregulariter ornatum. Mesonotum atque mesopleurae fortiter granulata et ferrugineo maculata. Metapleurae granulatae. Metasternum granulatum, in medio levissime sulcatum, obscurum vel ferrugineo maculatum, postice cavitate triangulari a carina longitudinali in medio divisa, nigra, praeditum. Pars anterior segment! mediani nigra, laevis, pars posterior colore abdo- minis. Elytra elongata, rotundata, ferrugineo conspersa atque maculata, plaga diluta latissima a parte posteriore tuberculorum usque ad marginem internum extensa vel transversaliter indistincte anguste fasciata et tuberculis intus omnino fere nigris. Tubercula elytrorum elevata, obtusa, nonnunquam undulata. Campus anticus alarum viridis, ferrugineo conspersus atque ferrugineo et nigro maculatus, campus posticus leviter infuscatus, antice seriatim levissime albo maculatus. Abdomen cinereo-viride, irregulariter ferrugineo maculatum vel segmentis anterioribus castaneis, segmento IX quam VIII multo breviore. Segmentum anale longitudine precedenti, late carinatum, lateraliter compressum, haud incisum, marginibus lateralibus postice arcuatim emarginatis, angulis rotundatis paulo productis. Pars anterior laminae subgenitalis regulariter convexa, pars posterior fortiter carinata, utrinque macula nigra ornata, postice ad marginem uniformiter rotundata, haud incisa. Cerci elongati, cylindrici. Femora antica fortíssima et amplis-sime nigro maculata, intermedia et postiça ferrugineo vel nigro minus maculata. Tibiae ferrugineo vel nigro maculatae.

Pátria: Ubatuba, E. de São Paulo, Brasil.

Col.: Zoppei, 1943.

Tipos: Dois machos, no Departamento de Zoologia, São Paulo.

A presente espécie assemelha-se bastante a Isadoras plagiatus Redt. da qual se distingue principalmente pela estatura muito maior. O macho desta espécie é maior que a fêmea de plagiatus (62 mm.), que por seu turno é maior que o macho da própria espécie. (52 mm.).

BACILLINAE

Pygirhynchus carioca sp. n. (Fig. 3)

Longitudo - 57 mm.

- 52 mm.

Pronotum - 3,8

- 3,0

Mesonotum - 15,0 mm.

- 13,2 mm.

Metanotum c. seg. mediano - 10,5 mm.

- 10,4

Femora: 15,3 - 14,7 - 19,0 mm.

15,0 - 12,0 - 16,2 mm.

Tibiae: 18,0 - 16,0 - 21,8 mm.

15,9 - 13,1 - 19,5 mm.


Femina. Castaneo-rufa vel castaneo-viridis, laevis. Caput longum, subparallelum, dense vel densissime granulatum, vertice tuberculis minutissimis binis armato necnon granulis quatuor reliquis vix majoribus aream trapezoidalem designantibus lateraliter colore unifòrmi. vel leviter nigro vittatum. Articulus. antennarum primus sat la.tus, inermis, pars reliqua crassa, modice nodulosa, articulis nonnullis apice infuscatis vel nigris.. Pronotum longitudinaliter et transversaliter in medio sulcatum, fortiter granulatum, antice minute bi-tuberculatum (tubercula ante fòveam parvam triangularem sita), postice tubercuiisduobus majoribus vel obsoletis praeditum. Metanotum cylindricum, laeve, laxe et irregulariter tuberculatum, haud carinatum, utrinque indistincte nigro vittatum, ad latera plus minusve distincte puncturatum. Metanotum mesonoto simile sed. minus tuberculatum. Pleurae obscuriores vel nigricantes, tuberculatae. Sterna granulata, utrinque nonnunquam nigro vittata. Metasternum nonnunquam in medio nigricans. Segmenta abdominis dorsalia parce granulata, granulis nonnulis majoribus nonnunquam obtecta, postice plus minusve distincte bi-tuberculata, anteriora laevia, posteriora asperula, indistincte nigro trivittata, nonnunquam postice nigro maculata, segmentum VIII utrinque macula nigra fortíssima vel indistincta ornatum. Segmenta ventralia distinctissime vel indistincte grosse granulata et postice nigro maculata. Segmentum anale paulo longius quam latius, late incisum, lobis triangulariter rotundatis, superne modice carinatum. Lamina subgenitalis scabra, parte anteriore in medio fortiter carinata a parte posteriore carinis fortibus, convergentibus, angulum acutum formantibus, secta, parte posteriore fortiter carinata, ad apicem rotundatobilobulata, utrinque nonnunquam plaga magna nigra distinctissima ornata. Cerci breves, compressi. Pedes omnes omnino inermes.

Pátria: Rio de Janeiro.

Tipos: Dois machos, no laboratório do autor,

Acanthoderus inermipes sp. n. (Fig. 4)

Femina Mas

Longitudo 96 mm. 73 mm.

Pronotum 4 mm. 2,6 mm.

Mesonotum 22,5 mm. 18,5 mm.

Met. c. s. m. 16,6 mm. 13,6 mm.

Femora: 19 - 13 - 15,5 mm. 13,4 - 11,1 - 13,3 mm.

Tibiae: 18 - 11,6 - 16,5 mm. 13,1 - 11 - 13,3 mm.


Femina. Omnino viridis. Caput breve, subglobulosum, vertice infuscato, grosse sparsim tuberculato atque cornubus duobus conicis ad basin sat crassis, remotis, divergentibus, armato. Articuli antennarum partim vel ad apicem tantum vel omnino dentiores. Pronotum obsolete minute granulatum, haud carinatum. Mesonotum teres, indistincte carinulatum, humillissime granulatum, lateraliter minute puncturatum, tuberculis nonnullis armatum. Metanotum pronoto simile sed haud tuberculatum. Pleurae indistincte granulatae. Mesosternurn metastenumque indistincte granulata, utrinque leviter carinulata. Segmenta abdominis indistincte granulata, segmentum VIII lateraliter infuscatum, postice in medio humiliter tuberculatum, segmentum IX elevatione longitudinali mediana postice a tuberculo terminata praeditum. Segmentum anale sat amplum, ad trientem apicalem tantum carinatum, postice in medio vix incisum. Operculum carinulatum, subplanum, sensim ampliatum, prope extremitatem angustatum, ápice rotundato-bilobulatum, parte praeapicali rugulosa, extremitatem abdominis haud attingens. Cerci cylindrici. Pedes crassi, omnino inermes, femoribus ad carinas inferiores partim nigro maculatis.

Mas. Feminae similis sed capite mesonotoque omnino iner-mibus, metanoto antice in medio vitta nigra, brevi, ornato, segments VIII et IX abdominis postice tuberculo minuto partim nigro praeditis. Segmentum anale subcylindricum, longius quam latius, ad dimidium apicale humiliter carinulatum, apice vix incisum, lobis rotundatis. Segmentum abdominale ventrale VTII postice macula fusca ornatum. Pars anterior laminae subgenitalis area asperula trapezoidali fusca, pars posterior ipsae verticali, in medio carinulata, ad marginem rotundata, omnino fere infuscata. Cerci cylindrici, apice modice incrassati.

Pátria: Ubatuba, E. de São Paulo, Brasil. Col.: Zoppei, XI-1943.

Tipos: Um macho e uma fêmea, no Departamento de Zoologia, São Paulo.

Acanthoderus ubatubae sp. n. (Fig. 5)

Longitudo - 70 mm.

Pronotum - 3,8 mm.

Mesonotum - 16,5 mm.

Metanotum c. seg. mediano 11,8 mm.

Femora: 14 - 9 - 10,6 mm.

Tibiae: 13,6 - 8,3 - 10,9 mm.


Femina. Viride-tomentosa, nigro conspersa. Caput subglobosum, apice dense castaneo-nigro conspersum, tuberculis nonnullis magnis, rotundato-conicis alterisque parvulis, necnon cornubus duobus basi crassissimis antice armatum, sub apice rare tuberculatum, a cornubus usque ad oculos divergenter castaneo-nigro signatum, inter oculos late obscure transversim fasciatum, lateraliter tuberculis parvis nonnullis armatum. Articuli antennarum praeapicali omnino fere, basali ad apicem tantum, obscuriores. Pronotum parce granulatum, postice bituberculatum. Mesonotum cylindricujn, humiliter carinatum, parcissime granulatum, tuberculis rotundatis 4-4 in medio longitudinaliter armatum. Metanotum parce tuberculatum, haud carinatum. Meso et metapleurae humiliter granulatae. Meso et metasternum utrinque carinata, rarissime indistincte granulata. Abdomen haud granulatum, segmentis II-V humiliter carinatis, postice in medio tuberculis humillimis binis armatis, segmento VI in medio indistincte carinato, postice elevato-quadricarinato et utrinque nigro maculato, segmentis VII et VIII postice in medio indistincte, IX distinctissime, tuberculatis. Segmentum anale in medio carinulatum, apice haud incisum. Pars basalis operculi tricarinata, carinis lateralibus divergentibus, pars apicalis sensim attenuata, apice rotundata, carina mediana praedita, extremitatem abdominis haud attingens. Cerci cylindrici, apicem versus graciliores. Femora antica inermia. Femora intermedia et postiça brevia, robusta, intermedin inferne prope extremitatem lobis foliaceis magnis antice ot postice, prope basin dentibus similibus sed minoribus, carinis superioribus valde appropinquatis, antica cum lobo foliaceo prope basin et apicem, postiça prope apicem tantum. Femora postiça inferne prope basin dente paulo producto antice et postice, prope apicem lobo valido postice tantum armata, superne prope basin dente valido in carina antica, prope apicem dente maj ore in carina postiça instructa. Tibiae omnes inermes, carinis superioribus contiguis sed ad apicem divergentibus. Pedes omnes, femora precipue, nigro maculati.

Pátria: Ubatuba, E. de São Paulo, Brasil.

Col.: Zoppei, XI-1943.

Tipo: Uma fêmea, no Departamento de Zoologia, São Paulo.

Com as descritas neste trabalho sobem a doze as espécies brasileiras do gênero Acanthoderus, para as quais organizei a seguinte chave:

Machos

A - Fêmures anteriores de base coralina. A. corallinus (Piza)

AA - Fêmures anteriores de base não coralina. B

B - Corpo com espinhos. C

C - Espinhos somente no tórax. D

D - Pronoto, mesonoto e metanoto com espinhos. A. pullus (Redt.)

DD - Pelo menos um segmento torácico sem espinhos. E

E - Pronoto sem espinhos. A. libidinosus Piza

EE - Metanoto sem espinhos. A. euierpinus Westw.

CC - Espinhos no tórax e no addome. D

D - Espinhos nos três segmentos torácicos. E

E - As 4 coxas posteriores desarmadas, cabeça com 2 espinhos, fêmures intermédios desarmados. A. Fischeri (Piza)

EE - As 4 coxas posteriores com uni espinho válido, cabeça geralmente com 4 espinhos, fêmures intermédios com 1 pequeno dente superior e outro inferior perto do ápice. A. 20-spinosus (Redt.)

DD - Espinhos somente no mesonoto e no metanoto. A. Metzi (Redt.)

BB - Corpo sem espinhos. C

C - Fêmures intermédios e posteriores inteiramente desarmados. D

D - Pernas curtas e robustas, fêmures posteriores mais ou menos do comprimento do metanoto com o segmento mediano. A. inermipes Piza

DD - Pernas longas e delgadas, os fêmures posteriores bem mais longos que o metanoto com o segmento mediano. E

E - Segmento anal não carinado. Cercos cilíndricos, longos e direitos. Lâmina subgenital elevada em alto tubérculo. A. nudiceps (Redt.)

EE - Segmento anal fortemente carinado. Cercos breves, de extremidade comprimida e recurvada. Lâmina subgenital não elevada em alto tubérculo. A. inermis (Redt.)

CC - Fêmures intermédios e posteriores com lobos foliáceos ou dentes. D

D - Cabeça com 2 cornos dilatados e armados na base. VI segmento abdominal posteriormente coin 3 protuberâncias alongadas, das quais a mediana é muito elevada. Segmento VII superiormente com 1 tubérculo posterior e inferiormente com uma área rugosa escura. Cercos cilíndricos. Fêmures posteriores com um dente pré-apical superior e outro inferior na carina posterior. A. vetus (Piza)

DD - Cabeça com 2 espinhos longos e agudos. VI segmento abdominal sem protuberâncias. VII sem o tubérculo superior e sem a área rugosa inferior. Cercos escavados internamente. Fêmures posteriores só com o dente préapical inferior. A. bispinosus (Piza)

Fêmeas

A - Corpo armado de longos espinhos. B

B - VI segmento abdominal posteriormente com 4 dentes foliáceos ou carinas. VII segmento ventralmente sem tubérculo. C

C - Cabeça com uma coroa de espinhos. Corpo revestido de pequenos espinhos. Fêmures posteriores de ápice bidentado apenas superiormente e inermes na base. A. libidinosus Piza

CC - Cabeça com 2 espinhos maiores. Corpo liso ou mui levemente granuloso. Fêmures posteriores de ápice bidentado tanto superior como inferiormente e com um dente basilar obliterado. A. euterpinus Westw

BB - VI segmento adbominal sem os 4 dentes ou carinas posteriores. VII segmento com grande tuberculo rugoso. A. 20-spinosus (Redt.)

AA - Corpo inteiramente desprovido de espinhos ou com pequenos espinhos somente no tórax. B

B - Corpo inteiramente desprovido de espinhos. C

C - Cabeça com dois grossos cornos. D

D - Os 4 fêmures posteriores inteiramente inermes. A. inermipes Piza

DD - Os 4 fêmures posteriores armados de lobos foliáceos perto do ápice e da base. A. ubatubae Piza

CC - Cabeça só com tubérculos. D

D - VI segmento abdominal posteriormente com grande escama quadricarinada. E

E - Tíbias intermédias e posteriores inermes. Cercos cilíndricos. A. affinis (Piza)

EE - Tíbias intermédias e posteriores com 1 dente pré-apical anterior. Cercos deprimidos. A. brevipes (Piza)

DD - VI segmento abdominal nem escama quadricarinada. A. grandis (Piza)

BB - Pronoto e às vezes também o mesonoto e o metanoto com espinhos. C

C - VI segmento abdominal com escama quadricarinada. A. similis (Redt.)

CC - VI segmento abdominal sem escama quadricarinada. A. inermis (Redt.)

  • (*
    ) Entregue para publicação em 8-IX-1944.
  • Datas de Publicação

    • Publicação nesta coleção
      26 Fev 2013
    • Data do Fascículo
      1944
    Universidade de São Paulo, Escola Superior de Agricultura Av.Páduas Dias, 11, C.P 9 / Piracicaba - São Paulo, Brasil, tel. (019)3429-4486, (019)3429-4401 - Piracicaba - SP - Brazil
    E-mail: scientia@esalq.usp.br